معرفی نخبگان حوزوی بومی استان مازندران
استاد سید محمدعلی داعیالاسلام
معرفی استاد: استاد سید محمدعلی داعیالاسلام، مبلغ مذهبی، فرهنگنویس، شاعر، ادیب و پژوهشگر، در سال ۱۲۹۵ق، در روستای نیاک لاریجان شهرستان آمل متولد شد. از پنج سالگی در آمل به مکتب رفت. سپس در مدرسۀ مسجد جامع زبان عربی آموخت و بعد از فراگیری علوم مقدماتی به تهران در مدرسه قاجار و بعد در مدرسه سپهسالار به تحصیل ادامه داد. در سال ۱۳۱۶ق، برای بهرهمندی از محضر محمد کاشانی و جهانگیرخان قشقائی به اصفهان به مدرسه صدر بازار عزیمت کرد. او در اصفهان ریاست صفاخانه و نیز مجله دعوة الاسلام (اولین مجله دینی ایران) را برعهده داشت. به سبب مناظرات موفقیتآمیز او با مبشّران مسیحی، از طرف مظفرالدین شاه، به داعی الاسلام ملقب شد. حضور وی در هند و دانشگاه حیدرآباد دکن و نیز تأسیس انجمن دعوة الاسلام و انتشار مجلهای به همین نام در هند به دو زبان اردو و فارسی و همچنین مناظرات مداوم با مبشران اروپایی، نام او را در ممالک اسلامی بر سر زبانها انداخت.
آثار: اقبال و شعر پارسی، ترجمه وندیداد، شریعت زردشت و اوستا، خط آسان برای تعلیم عمومی، خط داعی، سه مسمّط، شعر و شاعری عرفی شیرازی، فارسی جدید، فرنگ نویسی فارسی، فرهنگ نظام به نام نظام دکن در پنج جلد
استادان: محمد کاشانی، جهانگیر خان قشقائی، محمدتقی آقا نجفی اصفهانی(سطوح عالی فقه و اصول)، سلیمان خان رکن الملک شیرازی (ادبی)،
سیره زندگی استاد: در زمان حضور داعی الاسلام در اصفهان، شخصی به نام تیسدال با گروهی از مبلغان عیسوی از اروپا به اصفهان آمد و کتاب ینابیع الاسلام را در ردّ اسلام منتشر نمود. در پاسخ از طرف جامعۀ روحانیون اصفهان، ادارۀ دعوت اسلامیه به نام صفاخانۀ در جمادی الاولی ۱۳۲۰ق در جلفای اصفهان دایر گردید. سید محمدعلی به آموختن زبان انگلیسی و لغت عبرانی روی آورد و جلسات مناظرۀ عیسویان را که تا قبل از آن در حجرۀ خود برگزار میکرد، رسماً مأمور مناظرۀ با مبلغان مسیحی در صفاخانه شد. وی در سال ۱۳۲۴ق، عازم سفر حج شد و در راه بازگشت از مکه، از طریق مصر به هندوستان رفت و در آن جا زبان اردو آموخت. دو سال در آنجا ماند و به مناظرۀ با مبلغان مسیحی ادامه داد و مجلۀ دعوة الاسلام را به دو زبان فارسی و اردو در بمبئی منتشر کرد. سپس به حیدرآباد دکن کوچ کرد و استاد زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه عثمانیه این شهر شد. در این ایام به فراگیری زبانهای پهلوی، اوستایی، گجراتی، بهاشا و سنسکریت سرگرم شد، چندان که در رشته زبانشناسی شرق دانش گسترده به دست آورد. وی، که سالها سمت استادی دانشگاه عثمانیه را به عهده داشت، به بررسی ریشه لغات فارسی پرداخت و واژهنامهای فارسی به فارسی را در پنج جلد به نام فرهنگ نظام در هند تألیف و در سال ۱۳۰۵ ش آن را منتشر کرد. از امتیازات فرهنگ نظام، ضبط بسیاری از لغات متداول در شهرهای ایران است. به نظر داعی الاسلام فرهنگهای پیشین زبان عصر خود را به طور کامل ضبط نکردهاند و بیشتر به زبان شعر توجه کرده و از زبان نثر و تکلم غافل ماندهاند. او فرهنگ خود را واجد همه وجوه تکلمی، نثری و نظمی زبان فارسی میداند. او شعر نیز میسرود و «داعی» تخلص میکرد و از سبک هندی پیروی میکرد. اشعار وی شامل قصیده، غزل، مثنوی، مسمط و قطعات است، اما این اشعار گردآوری نشدهاست. جنبههای فلسفی، انتقادی و اجتماعی درونمایه سرودههای وی است.
جمع بندی توصیف منزلت استاد: استاد داعی الاسلام برای بار دوم در ۱۳۲۱ش به ایران آمد و پس از چهار سال مجدداً به حیدرآباد برگشت و تا پایان عمر همانجا به سر برد و سرانجام در ۲۶ آبان ۱۳۳۰ش در ۷۵ سالگی درگذشت.