معرفی نخبگان حوزوی بومی استان مازندران

آیت الله میرزا هاشم آملی

معرفی استاد: آیت‌الله میرزا هاشم اردشیر لاریجانی در سال۱۲۷۸هجری شمسی در روستای پردمه لاریجان شهر آمل به دنیا آمد. او پس از آموزش مقدمات در لاریجان باقی دوران تحصیل خود را در تهران، قم و نجف گذراند. تدریس را در نجف شروع کرد و در سال ۱۳۸۰ ق به قم بازگشت و تا سال‌های پایانی عمر مشغول تدریس خارج فقه و اصول بود. در ۷ اسفند ۱۳۷۱ شمسی وفات کرد و مزار ایشان ر حرم حضرت معصومه (س) است.

آثار : کتاب الطهاره؛ کتاب الصلاه؛ کتاب الصوم؛ کتاب الرهن والاجاره؛ کتاب البیع؛ خیارات؛ رساله فی النیه؛ تقریرات درس صلاه شیخ عبدالکریم حایری؛ تقریرات درس فقه آقاضیاء عراقی (صلاة، اجاره، غصب، بیع و قضا)؛ توضیح المسائل؛ مناسک حج؛ حاشیه بر عروة الوثقی؛ بدایع الافکار تقریرات درس اصول آقا ضیاء عراقی (۴ جلد)؛ تقریرات درس اصول سیدابوالحسن اصفهانی؛ حاشیه بر شرح چغمینی در علم هیئت؛ حاشیه برالتحصیل بهمنیار، در حکمت و منطق؛ همچنین شاگردان ایشان به ثبت دروس استاد خود اقدام و آن‌ها را در قالب تقریراتی درآوردند. برخی از این تقریرات که به چاپ رسیده عبارت‌اند از: المعالم المأثوره فی الطهارة، نوشته محمدعلی اسماعیل‌پور؛ مجمع الافکار و مطرح الانظار نوشته محمدعلی اسماعیل‌پور قمشه‌ای؛ کشف الحقایق نوشته سیدجعفر کریمی در مورد بیع و خیارات؛ منتهی الافکار نوشته محمدتقی مجلسی در مبحث الفاظ؛ تقریرالاصول نوشته ضیاءالدین نجفی؛ تحریرالاصول نوشته سیدعلی فرحی قمی.

آیت‌الله میرزا هاشم آملی از شاگردان و ادامه دهنده روش اصولی آقا ضیاء عراقی است که آراء استادش را در کتاب بدایع الافکار جمع‌آوری کرده است. شاگردش اسماعیل‌پور قمشه‌ای ادامه دهنده این روش اصولی بود.

استادان:  وی پس از فراگیری قرآن و تحصیلات ابتدایی، ادبیات عرب و علوم مقدماتی را نزد آقا سیدتاج و آقا شیخ احمد آملی آموخت و تا مرحله سطح در لاریجان ماند. در سیزده سالگی به تهران رفت و در مدرسه سپهسالار که زیر نظر سید حسن مدرس اداره می‌شد مشغول تحصیل شد و مورد توجه وی قرار گرفت و دوازده سال در این مدرسه ماند. در این مدت، شوارق الالهام، منظومه، اشارات و اسفار را نزد یدالله نظرپاک و میرزا طاهر تنکابنی آموخت. شرح لمعه و قوانین را نزد میرزا عبدالله غروی آملی و سطوح عالی را از فقیه لاریجانی و سید محمد تنکابنی آموخت. پس از پشت سر نهادن درس‌های سطوح عالی حوزه، در سال ۱۳۰۵ ش به قم آمد و در درس فقه و اصول اساتیدی چون آیت الله عبدالکریم حائری، حجت کوه کمره‌ای، محمدعلی شاه‌آبادی و محمدعلی حایری قمی حاضر شد و به مدت شش سال از درس آنان بهره برد. ایشان در سال ۱۳۱۱ش، پس از به دست آوردن توانایی اجتهاد و اجازه فتوا دادن از حاج شیخ و حجت کوه کمره‌ای به نجف مهاجرت کرد و در مدرسه آخوند اقامت کرد. در این مدت در درس فقه و اصول سید ابوالحسن اصفهانی، محمدحسین غروی نائینی و آقا ضیاء عراقی شرکت کرد و از درس آنان در ابواب مختلف فقهی استفاده کرد. در این مدت، مورد توجه آقا ضیاء قرار گرفت و به جلسه استفتای ایشان راه یافت و در نگارش حاشیه دوم وی بر عروة الوثقی نقش بسزایی داشت.

فعالیت های سیاسی: میرزا هاشم آملی یکی از روحانیون مبارز با حکومت پهلوی و اقدامات آنان بود. برخی از فعالیت‌های وی در زمان مبارزات مردم ایران عبارت‌اند از: نامه به آیت الله سید محمد رضا گلپایگانی در آبان ۱۳۴۳ش، جهت هماهنگی برای آزادی امام خمینی؛ سخنرانی و اعتراض به توهین روزنامه اطلاعات به امام خمینی در ۱۷ دی ۱۳۵۶ش؛ انتشار اعلامیه‌ای همراه با شیخ مرتضی حائری در اعتراض به کشتار مردم توسط حکومت پهلوی؛ انتشار اعلامیه‌ای در اعتراض به سرکوب مبارزات مردم در آغاز انقلاب؛ وی از اولین کسانی بود که دولت منتخب امام خمینی را تأیید کرد؛ پشتیبانی و تأیید انتخاب آیت الله خامنه‌ای به رهبری

شاگردان: ناصر مکارم شیرازی، محمدهادی معرفت، محمد مفتح، هاشم تقدیری، سید صابر جباری، عبدالله جوادی آملی، محی الدین شیرازی،    محمدعلی اسماعیل‌پور قمشه‌ای، سید احمد حق‌شناس، محمد باقر دارابکلائی، محسن دوزدوزانی، محمدهادی روحانی، سید حسن شجاعی، اسماعیل صالحی مازندرانی، سید حبیب‌الله طاهری گرگانی، سید رضا علوی تهرانی، حسن حسن‌زاده آملی، علی غیاثی، سید علی فرحی قمی، محمدعلی فیض لاهیجی، سید جعفر کریمی، محمد تقی مجلسی، عباس محفوظی، سید علی محقق داماد،       سید مصطفی محقق داماد، محمد محمدی گیلانی، حسین محمدی لائینی، سید محمدحسن مرتضوی لنگرودی، سید محمدمهدی مرتضوی لنگرودی، محمدحسین مسجدجامعی، سید ابوالفضل موسوی تبریزی، ضیاءالدین نجفی تهرانی، عبدالله نظری، محمد یزدی، سید محمدرضا مدرسی یزدی

سیره زندگی استاد: آیت‌الله میرزا هاشم آملی از خصایص والای انسانی برخوردار و متخلق به اخلاق الهی بود. ایشان در رفتار و گفتار به انبیاء و ائمه اطهار (ع) اقتدا می‌کرد. او خوش بیان، خوش برخورد و خوش اخلاق بود. از تجمل پرستی و مظاهر بزرگ نمایی سخت بیزار و متنفر بود و با طلاب جوان همان گونه برخورد می‌کرد که با بزرگان بود و به همین دلیل در دل مؤمنان جای گرفته بود. در خانه اش همیشه به روی همگان باز بود. آیت‌الله میرزا هاشم آملی به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بسیار علاقه مند بود و به آنها عشق می‌ورزید. کمتر مواقعی بود که نام مقدس آنان را بشنوند و اشکشان جاری نشود به خصوص هر وقت نام مقدس حضرت علی علیه‌السّلام را می‌آوردند اشک در دیدگانش حلقه می‌زد. شور و عشق معظم له به سرور شهیدان امام حسین (ع) غیر قابل توصیف بود. مجلس عزایی که ایشان در ده شب اول ماه محرم در مسجد اعظم بر پا می‌کردند زبانزد همگان بود. آیت الله آملى در زندگى اش بسیار منظم بود و از وقت خویش به خوبى استفاده مى برد. ساعت مطالعه، وقت عبادت و تدریس و زمان دیدار با مراجعین همه سر ساعت معین انجام مى گرفت. این مرجع شیعه فقیهى متعبد و مجتهدى متقى و وارسته و پایبند دعاها و زیارات بودند، به زیارت عاشورا و جامعه کبیره اهمیت داده و بسیار مى خواندند. آیت الله آملى به مردم عشق مى ورزید و در خانه اش به روى همگان باز بود. ایشان خود مى فرمود: علما باید خود را در معرض استفاده عموم قرار بدهند، ثبوت بى اثبات بدون فایده است. عالمى که علم خود را عرضه و اظهار نکند بى حاصل است و آن هدفى که از تعلیم و تعلم منظور است به دست نخواهد آمد. آیت الله آملى در تجلیل از مراجع تقلید زمانش و علماى معاصرش از هیچ اقدامى فروگذار نمى کرد. برخى از نصایح ایشان در جلسات درس: ایشان در زمان هاى مختلف، طلاب را به پرهیزکارى و ورع و تقوا فرا مى خواندند. از جمله مى فرمود: همیشه به یاد خدا باشید،  همواره به یاد امام زمان (ع) باشید که او ناظر بر رفتار و کردار شماست،  همیشه با وضو و طهارت باشید،  نماز شب را از یاد نبرید که تمام پیامبران بدان سفارش کرده اند،  هرگز به نامحرمان نظر مکنید، فقه پاک است و در ظرف ناپاک جاى نمى گیرد، کسى که مى خواهد فقیه اهل بیت شود باید نفسش را پاک کند و خودش را اصلاح نماید. دنیا قمارخانه نفس ناطقه است، مواظب باشید که نفستان را نبازید.