معرفی نخبگان هنری بومی استان مازندران

محمدرضا اسحاقی گرجی

معرفی استاد: محمدرضا اسحاقی گرجی در ۱۴ آبان ۱۳۲۶ در روستای گرجی محله، ۵ کیلومتری غرب شهرستان بهشهر، متولد شد. او موسیقی‌دان، و نوازنده دوتار گرجی ایرانی است. مادرش در زمینه شعر و موسیقی فعالیت جدی داشت و همین فضای مناسب او را به سمت این هنر سوق داد و نوازندگی را در ۱۱ سالگی زیر نظر حسن علی‌پور، معروف به حسن طبال و با ساز تمبک آغاز کرد. او بعدها للوا را امتحان کرد و سپس به دوتار روی آورد و همزمان در تعزیه خوانی‌ها نیز شرکت داشت. او از آموزش‌های علی اصغر ابراهیم‌نژاد گرجی نیز بهره‌های فراوانی در نوازندگی دوتار برد. استاد اسحاقی گرجی در حال حاضر یکی از آگاهان مقامات و ریز مقامات آوازی و سازی مناطق شرقی مازندران است. او همچنین آخرین خنیاگر موسیقی نواحی مازندران است. در ۹ اسفند ۱۳۹۶، سازمان میراث فرهنگی نام محمدرضا اسحاقی گرجی را به عنوان گنجینه زنده بشری در فهرست آثار ملی کشور ثبت کرد. استاد چهره ماندگار موسیقی و دارای نشان درجه یک هنر و دکترای افتخاری در هنر است.

فعالیت‌ها: محمدرضا اسحاقی گرجی در سال ۱۳۶۴ به جشنواره فجر دعوت شد و فعالیت موسیقی‌اش را به صورت رسمی و جدی آغاز کرد. او در سال ۱۳۶۵ گروه موسیقی «مشتاق حسن» را با کمک محمد صادق اسحقی گرجی پایه‌گذاری کرد. این گروه از هفتمین دوره جشنواره موسیقی فجر به بعد، در حدود ۲۶ جشنواره شرکت داشته و موفق به کسب مقام شده‌است. او در اولین جشنواره موسیقی فجر و جشنواره‌هایی چون جشنواره موسیقی نواحی، ذکرالذاکرین، آیینه آواز، حماسه ای و … شرکت داشته‌است. ساز اصلی او دوتار است. وی چامه‌های کهن مازندرانی را از مادر خویش آموخته و بر روی دوتار پیاده نموده‌است. بیشتر ترانه‌های وی در مورد وقایعی که در سرزمین او مازندران اتفاق افتاده از جمله بیماری وبا که در سال‌های دور در شرق مازندران اتفاق افتاده و افراد زیادی را به کام مرگ کشاند، داستان‌های عاشقانه و عارفانه سرزمین وی همچون طالب و زهره، نجما و… سرچشمه می‌گیرند. در سال ۱۳۹۰، گروه «مشتاق حسن» به عنوان سفیر فرهنگی مازندران، در جشن نوروز ترکمنستان شرکت کرد.

آثار : از آثار محمدرضا اسحاقی گرجی، آلبوم محلی مازندرانی آرش کمانگیر و آلبوم شبی به نغمه و نوا که در زمستان سال ۱۳۹۲ توسط شرکت فرهنگی هنری مهرآوا منتشر شده‌است. وی راهنمای بخش موسیقی مازندرانی در آلبوم سرنای نوروز ۹۲ گروه موسیقی نواحی رستاک با اعضای این گروه همکاری داشت. از جدیدترین فعالیت‌های او می‌توان به حضور به عنوان نوازنده و خواننده موسیقی متن در سریال پایتخت به همراهی گروه موسیقی محلی مازندرانی «تبری» اشاره کرد. محمدرضا اسحاقی در حال حاضر به دنبال تکمیل پروژه ساخت فرهنگسرای شرق مازندران در حیاط منزل خود برای دوستداران موسیقی و فرهنگ مازندران است.

استادان:  از 11 سالگی در کلاس‌های سرود مدارس، موسیقی را آغاز کرد که آقای طبری مربی سرود مدرسه ایشان و رییس انجمن شعر و ادب استان نیز بود. موسیقی در خانواده‌ ایشان موروثی بود. مادر علاوه بر خوانندگی در شعر و موسیقی فعالیت می‌کرد و تبحر داشت. استاد قدر، حسن علی پور، علی اصغر ابراهیم‌نژاد گرجی و بویژه مرحوم نظام شکارچی هنرمندانی بودند که در فعالیت استاد موثر بودند.

جمع بندی توصیف منزلت استاد: محمدرضا اسحاقی گرجی علاوه بر دوتار نوازی و مقام خوانی، در ساختن سازهایی چون دوتار و کمانچه نیز مهارت دارد. در سال ۱۳۹۱، مستندی به نام «سال‌های عاشقی» به تهیه‌کنندگی مهدی رسولپور و از سیمای مرکز مازندران پخش شد. مستند سال‌های عاشقی بخشی از زندگی استاد اسحاقی را به عنوان آخرین بازمانده خنیاگران (راویان داستان‌ها و افسانه‌های منظوم) در روستای گرجی محله، محل زندگی او به تصویر می‌کشد. این مستند نگاهی به صبغه هنری، فعالیت‌ها، پژوهش‌ها و آثار این هنرمند در تعزیه خوانی، سحرخوانی و اجرای موسیقی مقامی همچون هرایی و حقانی دارد. همچنین بازخوانی منظومه‌های امام حسین (ع) و امام رضا(ع)  از دیگر مواردی است که در این فیلم به آن اشاره می‌شود. امیدواریم نسل جدید با الگوگیری از ایشان بتوانند منشأ خیر و فایده برای اسلام، جامعه و ایران عزیز باشند.